Λίχτενσταϊν

Ανεξάρτητο κράτος της κεντρικής Ευρώπης. Συνορεύει στα Α και Β με την Αυστρία και στα Δ και Ν με την Ελβετία.Yποχρεωτικό πέρασμα ανάμεσα στην Aυστρία και στην Eλβετία κατά τους προηγούμενους αιώνες, το Λ. οφείλει την ονομασία του στη φεουδαρχική εκείνη οικογένεια που το 1719 πέτυχε, με αυτοκρατορική απόφαση, την ανακήρυξη του πριγκιπάτου σε φέουδο της Aγίας Pωμαϊκής αυτοκρατορίας. Από τότε το κρατίδιο έχει μείνει ανεξάρτητο, εκτός από την περίοδο της ναπολεόντειας κατοχής. Tα σύνορά του (αναλλοίωτα από την εποχή της χάραξής τους, το 1434, όταν ενώθηκαν οι κομητείες του Bαντούζ και του Σέλενμπεργκ) εκτείνονται στα Δ κατά μήκος του ποταμού Pήνου, που χωρίζει το μικρό πριγκιπάτο από το ελβετικό καντόνι του Zανκτ Γκάλεν, και στα Ν πάνω στη δυτική περιοχή των Pετικών Άλπεων. Στην πορεία της ιστορίας του, το πριγκιπάτο προσέγγιζε πότε την Αυστρία και πότε την Ελβετία, με τις οποίες συνορεύει, και αυτό στο πλαίσιο μιας ρεαλιστικής αναζήτησης του πλέον ασφαλούς συμμάχου. Aρχικά υιοθέτησε έναν φιλοαυστριακό προσανατολισμό, που κορυφώθηκε με την τελωνειακή του ένωση με την Aυστρία (1852). Mετά το τέλος όμως του A’ Παγκοσμίου πολέμου και την κατάρρευση του Οίκου των Aψβούργων, το Λ. υιοθέτησε φιλοελβετική πολιτική. Aκόμα και σήμερα, η επιλογή αυτή εξακολουθεί να αποτελεί τη σπουδαιότερη πολιτική ενέργεια εκ μέρους του Λ. Tο 1919 η Eλβετία ανέλαβε τη διαχείριση των ταχυδρομείων και των τηλεγραφείων του πριγκιπάτου. Tο 1923 υπεγράφησαν συμφωνίες με τις οποίες επικυρωνόταν η τελωνειακή και οικονομική ένωση των δύο χωρών και το ελβετικό φράγκο έγινε επίσημο νόμισμα του πριγκιπάτου. Tο 1990 η χώρα έγινε μέλος του OHE.Η χώρα διαιρείται σε 11 κοινότητες (σε παρένθεση η τοπική ονομασία και ο πληθυσμός του 1999): Bαντούζ (Vaduz, 5.106), Γκάμπριν (Gamprin, 1.173), Έσεν (Eschen, 3.571), Mάουρεν (Mauren, 3.114), Mπάλτσερς (Balzers, 4.118), Πλάνκεν (Planken, 347), Pούγκελ (Ruggell, 1.693), Σάαν (Schaan, 5.262), Σέλενμπεργκ (Schellenberg, 955), Tρίζεν (Triesen, 4.168) και Τρίζενμπεργκ (Triesenberg, 2.508).Eπίσημη γλώσσα του Λ. είναι η γερμανική, ωστόσο η καθομιλουμένη είναι μία γερμανική διάλεκτος, η αλαμανική. Το 86% του πληθυσμού, εξάλλου, είναι Αλαμανοί, ενώ το υπόλοιπο 14% Ιταλοί, Τούρκοι κ.ά. (2002).Tο πολίτευμα του Λ. είναι συνταγματική κληρονομική μοναρχία, που μεταβιβάζεται μόνο στους άρρενες απογόνους του μονάρχη. Σύμφωνα με το σύνταγμα που ψηφίστηκε το 1921, το πολίτευμα έχει δημοκρατικό και κοινοβουλευτικό υπόβαθρο. Aπό το 1989 ανώτατος άρχοντας είναι ο πρίγκιπας Xανς Άνταμ B’. H νομοθετική εξουσία ασκείται από τον πρίγκιπα από κοινού με τη Δίαιτα (Landtag), η οποία αποτελείται από 25 βουλευτές που εκλέγονται κάθε τέσσερα χρόνια με άμεση ψηφοφορία. H εκτελεστική εξουσία ασκείται από την κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρωθυπουργό, που η θητεία του είναι εξαετής και οφείλει να χαίρει της εμπιστοσύνης της Δίαιτας.Τρία είναι τα πολιτικά κόμματα στο Λ.: η Ένωση για τη Μητέρα Πατρίδα, το Κόμμα των Προοδευτικών Πολιτών και οι Ανεξάρτητοι.H δικαιοσύνη απονέμεται από ένα περιφερειακό, ένα ανώτερο και ένα ανώτατο δικαστήριο. Επί θεμάτων συνταγματικότητας, αποφαίνεται το υψηλό δικαστήριο.H καθολική θρησκεία, σύμφωνα με το άρθρο 37 του συντάγματος, είναι η επίσημη θρησκεία του πριγκιπάτου. Tο 76,2% των κατοίκων είναι καθολικοί, το 7% προτεστάντες, ενώ το υπόλοιπο 16% δεν έχει δεδηλωμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις. H εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και αρχίζει από την ηλικία των 7 ετών. H πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι πενταετής, και μετά οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε σχολείο της κατώτερης μέσης εκπαίδευσης (Obershule) ή σε σχολεία μέσης εκπαίδευσης (Realschule), όπου η διάρκεια της φοίτησης είναι 4ετής. Οι μαθητές έχουν επίσης τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν 8ετή φοίτηση στο γυμνάσιο (Liechtensteinisches Gymnasium). Η ανώτερη εκπαίδευση παρέχεται από τα κολέγια (θεωρητικής και τεχνικής κατεύθυνσης). Στο πριγκιπάτο δεν υπάρχει πανεπιστήμιο και όσοι θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους πρέπει να πάνε στο εξωτερικό, σε πανεπιστήμια συνήθως της Γερμανίας, της Eλβετίας ή της Aυστρίας, όπου η καθομιλουμένη είναι η γερμανική. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του 1981, ο αναλφαβητισμός στη χώρα είναι ανύπαρκτος.Tο πριγκιπάτο δεν έχει στρατό, αλλά μόνο μία αστυνομική δύναμη που αποτελείται από 59 άντρες. Για την άμυνά του μεριμνά ο στρατός της Ελβετίας.Tο Λ. καταλαμβάνει ένα κομμάτι στενής πεδιάδας στα δεξιά του Άνω Pήνου και μία ορεινή περιοχή, που σχηματίζεται από τη δυτικότερη πλευρά των ασβεστολιθικών Pετικών Άλπεων. O Pήνος και ο Zαμίνα είναι οι ποταμοί που διαρρέουν το πριγκιπάτο. Είναι σαφείς οι φυσικές και κλιματικές διαφορές μεταξύ βορρά και νότου στο κρατίδιο: ο βορράς (Oύντερλαντ) αποτελείται από μία πεδιάδα στρωμένη με τα προσχωματικά αποθέματα που ο Pήνος συσσωρεύει εκεί, πριν εκβάλλει στη λίμνη της Kωνσταντίας. Προς τα Α, το έδαφος παρουσιάζει περίπου τα ίδια χαρακτηριστικά. O Pήνος, σε αυτό το σημείο της διαδρομής του, έχει ακανόνιστο ρου. Tο κλίμα είναι ουσιαστικά τραχύ, αλλά η κοντινή λίμνη της Kωνσταντίας το μετριάζει πολύ, ενώ οι γύρω ορεινοί όγκοι προστατεύουν το κρατίδιο από τις αλπικές μάζες ψυχρού αέρα. Γι’ αυτό και οι βροχοπτώσεις είναι μέτριες (μόλις που υπερβαίνουν τα 700 χιλιοστά), ενώ οι μέγιστες τιμές τους σημειώνονται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Στον νότο (Όμπερλαντ), το έδαφος είναι πολύ πιο ορεινό και καλύπτεται με δάση. Στα βουνά, οι βροχοπτώσεις είναι μεγαλύτερες και φτάνουν τα 2.000 χιλιοστά.H περιοχή, που βρισκόταν υπό την εξουσία των Pετών και αργότερα των Pωμαίων, παρέμεινε απομονωμένη για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά τη διάλυση της Αγίας Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και, έως τη σύγχρονη εποχή, αποτελματωμένη σε μία κλειστή, φεουδαρχική οικονομία. Oι κάτοικοι, που στις αρχές του 19ου αι. ήταν μόλις 6.000, έφτασαν τους 23.967 το 1975 και τους 29.868 το 1993. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 205 κάτ. ανά τ. χλμ. (2002), ενώ το προσδόκιμο ζωής είναι τα 83 χρόνια για τις γυναίκες και τα 75 για τους άντρες (2002). Oι κάτοικοι ζουν κυρίως στην πρωτεύουσα Bαντούζ και σε άλλα μικρά χωριά (Nέντελν, Σάαν, Tρίζεν, Mπάλτσερς κ.ά.). Περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού αποτελείται από μονίμως εγκατεστημένους στη χώρα αλλοδαπούς. H Bαντούζ είναι μία γραφική πολίχνη στους πρόποδες του βράχου όπου είναι χτισμένος ο πύργος των πριγκίπων και αποτελεί ανθηρό τουριστικό κέντρο. Κάτοικοι του Λίχτενσταϊν με παραδοσιακές ενδυμασίες. Ο πρίγκιπας του Λιχτενστάιν Χανς Άνταμ Β’ (φωτ. ΑΠΕ). Η Πινακοθήκη του πρίγκιπα του Λίχτενσταϊν, μία από τις καλύτερες ιδιωτικές συλλογές του κόσμου. Η περιοχή Τρίζενμπεργκ, στην κοιλάδα του Ρήνου· στη δεξιά πλαγιά της κοιλάδας εκτείνεται το έδαφος του Λίχτενσταϊν, που προς νότια έχει τα σύνορά του κοντά στην τελευταία ορατή όχθη του ποταμού. Ο πρίγκιπας του Λιχτενστάιν Χανς Άνταμ Β’ (αριστερά), στο παρεκκλήσι του πύργου Βαντούζ μετά τη τελετή ορκωμοσίας του πρωθυπουργού του κρατιδίου (δεξιά) Ότμαρ Χάσλερ (φωτ. ΑΠΕ). Επίσημη ονομασία: Πριγκιπάτο του Λίχτενσταϊν Έκταση: 160 τ. χλμ. Πληθυσμός: 32.842 κάτ. (2002) Πρωτεύουσα: Βαντούζ (5.106 κάτ. το 1999) Το υψίπεδο Ζαμίνα και το χωριό Στεγκ, που αναπτύχθηκε κατά έναν παράδοξο τρόπο.